Tresna berritzaile batek itsas sektoreen garapen jasangarria eta itsas biodibertsitatearen kontserbazioa sustatzen ditu

• Tresnak esparru estandarizatu bat eskaintzen du Itsasoko Espazio Plangintza garatzeko, kudeaketa ekosistemikoaren printzipioen arabera, itsas jardueren kudeaketa jasangarria errazteko eta, aldi berean, gizartearen ongizatea eta itsas biodibertsitatearen kontserbazioa eta babesa bermatzeko. 
• AZTI zentro teknologikoak gidatutako eta Communications Earth & Environment aldizkari ospetsuan argitaratutako ikerketa batean baieztatu da bere eraginkortasuna. 

Pasaia, 2025eko otsailaren 4an — AZTI zentro teknologikoa buru duen nazioarteko ikertzaile talde batek tresna berritzaile bat garatu du itsas plangintzaren arduradunei eta agintari eskudunei itsas espazioaren erabileren antolamenduan printzipio ekosistemikoak sartzea errazteko (MSP, ingelesezko sigletan). Tresna horren eraginkortasuna Nature argitaletxearen Communications Earth & Environment aldizkari ospetsuan argitaratutako ikerketa batean frogatu da. Azterlan honek itsas kudeaketarako ikuspegi aurreratua eskaintzen du, eta hori funtsezkoa da garapen ekonomikoaren, giza ongizatearen eta itsas biodibertsitatearen babesaren arteko oreka mantentzeko. 

Ekosistemetan Oinarritutako Itsasoko Espazio Plangintza Ebaluatzeko Tresna (EB-MSP Assessment Tool) izeneko tresnak metodo estandarizatu bat eskaintzen du itsas espazioa antolatzeko prozesuaren faseetan kudeaketa ekosistemikoko praktikak integratzeko. Metodo hori bat dator Aniztasun Biologikoari buruzko Hitzarmenaren printzipioekin, eta kontserbazio globaleko helburuak babesten ditu, hala nola Kunming-Montrealgo Biodibertsitatearen Munduko Esparruan ezarritakoak. 

Metodoa bereziki garrantzitsua da gaur egun; izan ere, sortzen ari diren sektoreek (itsas energia berriztagarriak, akuikultura eta itsas turismoa, esaterako) eta jarduera tradizionalek (arrantza eta itsas trafikoa, esaterako) gero eta baliabide eta itsas espazio gehiago eskatzen dutenez, beharrezkoa da giza jardueren kudeaketaren ikuspegi integratua izatea. Tresnak itsas eremuaren erabilerak antolatzeko planen ebaluazio zehatza eta banakakoa egiteko aukera ematen du, alderdi kritikoak identifikatuz eta kudeaketa eraginkorrerako ekintza zehatzak proposatuz. 

“Tresnak planen ebaluazio estandarizatua ahalbidetzen du, eta ziurtatzen du planak paperean egoteaz gain, kudeaketa moldagarria ahalbidetzen duten ekintza neurgarriekin inplementatzen direla”, azaldu du Ibon Galparsoro ikerketa koordinatu duen AZTIko adituak. “Tresnak ingurumenari, gizarteari, ekonomiari, gobernantzari eta parte hartzeko prozesuei buruzko alderdiak behar bezala kontuan hartu diren ebaluatzen laguntzen du, itsas espazioaren kudeaketa etengabe hobetzeko ekintza espezifikoak proposatuz”, gaineratu du Galparsorok. 

Tresna horren eraginkortasuna frogatzeko, Bizkaiko golkoaren mugaz gaindiko itsas plan espazialen ebaluazioan aplikatu da, Frantziaren eta Espainiaren jurisdikziopean. Ikerketan zehar, hobetu beharreko alderdiak identifikatu ziren. Adibidez, Espainian ingurumeneko, gizarteko eta sektoreko helburuak lerrokatzeko eta parte hartzeko prozesuak hobetzeko beharra identifikatu zen, gizartearen eta sektore minoritarioen ordezkaritza areagotuz erabakiak hartzerakoan. 

Frantzian, bestalde, itsas eremua partekatzeko hainbat aukera identifikatu behar zirela ikusi zen, itsas sektoreen eta kontserbazioko lehentasunezko eremuen espazio- eta denbora-premietan oinarrituta, eta datu eta ezagutza berriak integratzeko mekanismoak ezarri behar zirela plana sei urtean behin berrikusi aurretik.  

Bi herrialdeen planetan ikusi da klima aldaketak sistema sozioekologikoan dituen ondorioak eta itsas sektoreetan duen eragina kontuan hartzeko beharra, bai eta gobernantza egitura eta prozesu ekosistemikoen ezagutza hobetzeko beharra ere. 

“Metodologia hori erreplika daiteke, eta testuinguru geografiko desberdinetara egokitu daiteke, eta hori ezinbestekoa da gure ozeanoak babesteko nazioarteko lankidetzarako”, adierazi du AZTIko ikertzaileak. “Garatutako tresna onarpen ona izaten ari da komunitate zientifikoarentzat eta aplikatzen ari diren Europako hainbat herrialdetako itsas plangintzako arduradunentzat, MarinePlan proiektuaren esparruan, eta haren erabilera testuinguru geografiko zabalago batera zabaltzeko asmoa dugu”. 

Tresna hori baliabide baliogabea da itsas eremuaren politikak formulatzeko, ikertzeko eta kudeatzeko, esparru estandarizatu bat eskaintzen baitu, itsas kudeaketako planen ebaluazioa eta etengabeko hobekuntza errazten duena. 

Azterlanaren aipua: Galparsoro et al. 2025. Assessment tool addresses implementation challenges of ecosystem-based management principles in marine spatial planning processes. Communications Earth & Environment, Nature. https://www.nature.com/articles/s43247-024-01975-7