Hegalaburraren ikerketa genetiko osoenak datu berri garrantzitsuak ematen ditu etorkizunean kontserbatzeko

• AZTI zentro teknologikoak 500 hegalabur baino gehiago aztertu ditu munduan ezagutzen diren hiru errute-eremuetatik.
• Estatu Batuetako ipar-ekialdeko kostaldea, 2016. urtean aurkitutakoa, errute-eremutzat hartzen duen lehen ikerketa da eta orain arte ezagutzen diren eremuekin (Mexikoko Golkoa eta Mediterraneoa) duen lotura aztertzen duela.
• Eusko Jaurlaritzak eta Atlantikoko Atuna Kontserbatzeko Nazioarteko Batzordeak (ICCAT) finantzatu dute ekimena.
• Ikerketaren emaitzak Molecular Ecology aldizkari ospetsuan argitaratu dira, https://doi.org/10.1111/mec.17188

Sukarrietan, 2023ko abenduaren 12an– Merkatuan balio handia duen hegalaburra kontserbatzeko ahaleginek egoera baikorragoa eta itxaropentsuagoa ekarri dute espeziearentzat. Hala ere, espezie enblematiko horren biologiari buruzko ezagutza zientifikoa funtsezkoa da oraindik ere ugaritasunean eta/edo banaketan gerta daitezkeen aldaketei aurrea hartuko dieten kudeaketa-plan eraginkor eta iraunkorrak ezartzeko.

Testuinguru horretan, AZTI zentro teknologikoak, itsasoaren eta elikagaien ikerketan espezializatuta dagoenak, azterketa genetiko bat egin du atun horietako 500 indibiduo baino gehiagorekin Atlantikoko mundu mailako errute-eremu nagusietan. Azterlan horren emaitzak argitaratu berri dira Molecular Ecology aldizkari ospetsuan, eta helburua zen jakitea zenbat hegalabur-populazio dauden eta nola dauden elkarrekin konektatuta. 2016. urtean Estatu Batuetako ipar-ekialdean aurkitutako hirugarren errute eremua barne.

Urte guzti hauetan suposatu dugu Ozeano Atlantikoan migrazio-desplazamendu handiak egiteko gai izan arren, hegalaburra leiala dela errunaldia jaio den leku berean egiteko orduan. baina, duela gutxi, errute-jarduera aurkitu izan da Estatu Batuetako ipar-ekialdeko kostatik gertu, aldez aurreko ikerketa genetikoetan kontuan hartu gabekoa eta jatorria ezezaguna zena”, adierazi Natalia Díaz -Arce AZTIko arrantza-genetikako ikertzaileak.

Beraz,orain arte ezagutzen diren errute-eremu guztiak hartzen dituen Atlantikoko hegalaburraren lehen azterketa genetikoa izan da, AEBetako ipar-ekialdean erruten duten indibiduoen jatorria aurkitzeko eta arrantza-stockei buruzko informazioa eguneratzeko erronkarekin.

Hegalaburraren homogeneizazio genetikoa

Ikerketak erakutsi duenez, Estatu Batuetako ipar-ekialdeko kostatik gertu dagoen errute-eremua Mediterraneotik eta Mexikoko Golkotik datozen atunek erabiltzen dute. Gainera, lehen aldiz, jatorri mediterraneoko helduak ikusi dira Mexikoko Golkoan errunaldia egiten.

Ikerketan, jatorri mediterraneoko hegalaburraren genoman hegaluzearen genomaren aztarnak ere identifikatu dira, bi espezieen arteko aspaldiko hibridazioa adierazten dutenak.

“Neanderthaleko DNAren ehuneko txiki bat gizakiok dugun bezala, Mediterraneoko hegalaburrak ere gertuko espezie baten, hegaluzearen, aztarna genetikoa du bere genoman”, azaldu du Lab-Arcek.

AZTIko taldeak aztertutako hirugarren errule-eremuko indibiduoek ezaugarri genetiko ertainak eta hegalabur zuriaren arrasto horien agerpenak erakusten dituzte.

Aurkikuntza honek erakusten duenez, bi stock edo ugalketa bidez elkarrengandik bakartutako populazioak zirela uste zena (Mediterraneoan eta Mexikoko Golkoan erruten dituztenak, hurrenez hurren), nahiz eta errunaldia jaioterrian berriro egiteko joera duten, demografikoki nahastuta ez ezik, errunaldi-eremu bat ere badago, non ugaltzen baitira”, nabarmendu du adituak.

Emaitza hauek hegalaburraren populazioen konektibitateari buruzko funtsezko ezagutza ematen dute, arrantza-ustiapena eta espeziearen kontserbazioa hobetzeko kudeaketa-estrategietan aplikatu ahal izango dena.

Gainera, Mediterraneo ingurua beste bi errunaldi-eremuekin konektagarritasunaren aurkikuntzak ondorioak izan ditzake etorkizunean; adibidez, hegalabur guztiaren homogeneizazio genetikoa mundu mailan, eta hegalaburrak ingurumen-aldaketekiko duen erresilientzia-ahalmenan eragina.

Proiektua 2023an amaitu zen, eta Eusko Jaurlaritzak finantzatu du GENGES proiektuaren bidez, eta ikertzaileei eta teknologoei prestakuntza emateko laguntza eman du. Halaber, Atlantikoko Atuna Kontserbatzeko Nazioarteko Batzordeak (ICCAT), Atlantikoan hegalaburra kudeatzeaz arduratzen denak, ozeano osorako hegalaburra ikertzeko programaren bidez (GBYP).

• Díaz-Arce, N., Gagnaire, P.-A., Richardson, D. E., Walter, J. F., Arnaud-Haond, S., Fromentin, J.-M., Brophy, D., Lutcavage, M., Addis, P., Alemany, F., Allman, R., Deguara, S., Fraile, I., Goñi, N., Hanke, A. R., Karakulak, F. S., Pacicco, A., Quattro, J. M., Rooker, J. R., Arrizabalaga, H and Rodríguez-Ezpeleta, N. (2023). Unidirectional trans-Atlantic gene flow and a mixed spawning area shape the genetic connectivity of Atlantic bluefin tuna. Molecular Ecology, 00, 1–18. https://doi.org/10.1111/mec.17188