ANNA RUBIO eta ASIER NIETO, Ozeanografia Operazionalaren arloko ikertzaileak

Ozeanografia operazionala ozeanografia fisikoaren adar bat da, ozeanoaren azterketa soiletik haratago joatea bilatzen duena. Helburua da ozeanoen etorkizuneko baldintzak modu eraginkorrean aurreikustea, eta, horrela, informazio eguneratua eta garrantzitsua ematea itsasoaren hainbat erabiltzaileri. Testuinguru horretan, Euskadi bere ozeanografia operazionalaren behatokiarekin nabarmentzen da, Euskoos, 2001etik Euskalmeten eta AZTIren arteko lankidetzari esker jarduten duena.

Behaketa-sistema integrala

Euskoosek 20 urte baino gehiagoko bilakaera izan du eta gaur egun plataforma eta kostaldeko estazio ugarik osatzen dute. Instalazio horiek funtsezko parametroak neurtzen dituzte, hala nola uraren tenperatura, olatuak eta korronteak. Sareak bideometria-sistemak ditu, hondartzen morfologia eta offshore buiak aztertzen dituztenak, besteak beste gazitasunari eta tenperaturari buruzko datuak ematen dituztenak.

Gainera, behatokiak radar-antenak ditu, gainazaleko korronteen mapak sortzen dituztenak, kutsatzaileen eta jitoan dauden objektuen jarraipena egiteko. Tresna horiek osatzeko, itsas maila eta eremu itxietako asaldura aztertzeko aukera ematen du mareografo-sistema batek. 2021az geroztik, Euskoosek bi urpeko planeagailu ditu, glider izenekoak, eta 2023az geroztik, berriz, gainazaleko ibilgailu autonomo bat.

Gliderrak: berrikuntza urpeko behaketan

Gliderrak aurrerapen esanguratsua dira itsas behaketaren teknologian. Urpeko planeagailu horiek robotika eta adimen artifiziala konbinatzen dituzte, eta kostaldeko eta ozeanoko eremuetan bereizmen handiko datuak biltzea ahalbidetzen dute. Diseinuak hiru zati ditu: sentsoreak dituen aurrealdea, nabigazio-modulua eta bateriak barne hartzen dituen erdialdea eta satelite bidezko komunikazio-sistema bat barne hartzen duen atzealdea.

Gliderren ezaugarri nabarmenetako bat helizerik gabeko funtzionamendua da. Ur-zutabearen dentsitate-aldaketak aprobetxatzean, ibilgailu horiek isil-isilik mugi daitezke, eta, horri esker, gutxieneko karbono-arrasto batekin lan egin dezakete. Glider bakoitza urperatze- eta igoera-zikloak egiteko programatu daiteke, satelite bidez operadoreekin bi norabidetan komunikatuz, datuak bidaltzeko eta jarraibideak jasotzeko.

EITBk sortutako Teknopolis programaren “Urruneko kontrola” atalean, AZTIko ikertzaile Asier Nietok gliderrek nola funtzionatzen duten eta nola prestatzen diren erakusten du.

glider asier nieto

Kutsatzaileen monitorizazioa eta modelizazioa

Gliderrak ingurumen-datuak biltzeko erabilgarriak izateaz gain (tenperatura eta gazitasuna, adibidez), ozeanoan mikroplastiko eta makroplastikoen jarraipena egiteko aukera ere ematen dute. Informazio hori kostaldeko beste behatoki batzuetako datuekin osatzen da, itsasoaren kudeaketari buruzko informazioa ematen duten zenbakizko ereduak garatzeko oinarri sendoa osatuz.

Bildutako datuak funtsezkoak dira hainbat iturritako nazioarteko datu-baseak elikatzeko, eta datu satelitalak eta zenbakizko ereduak baliozkotzen laguntzen dute. Copernicusen Itsas Zerbitzua eta EMODnet bezalako ekimenak datu horiek Europan eta nazioartean nola gehitzen eta erabiltzen diren erakusten dute, klima-aldaketari eta horrek itsas ekosistemetan dituen ondorioei buruzko ikerketak erraztuz.

Azken berriak

Erlazionatutako berriak