Berotze globalak Europako itsasoen biodibertsitatean duen eragin garrantzitsuaz ohartarazten du nazioarteko ikerketa berri batek

• Azken 40 urteetan, Ozeano Atlantikoak tropikalizazioa bizi izan du bere komunitateetan, eta ur beroagoetako espezieen ugaritasuna areagotu egin da; Mediterraneoak eta Baltikoak, berriz, azkarrago berotuz, ur hotzetako organismoak nabarmen gutxitu dira.
• Nature Communications aldizkarian argitaratutako ikerketen emaitzen arabera, itsas ekosistemak sekula ez bezala banatu dira, eta horrek ondorio ekonomiko eta sozial garrantzitsuak izan ditzake.
• AZTI Euskal zentro teknologikoa lan zientifiko baten buru izan da, eta Europako Batasuneko mundu osoko 39 adituk parte hartu dute, Future MARES proiektuaren bidez finantzatuta.

Sukarrietan, 2024ko martxoaren 13an. Berotze globalak eta klima-aldaketak ekosistemetan duten eraginaren berri ematen jarraitzen du zientziak. Nature Communications-en argitaratu den nazioarteko ikerketa berri batek, Europako itsaso eta ozeanoetako biodibertsitatearen aldaketei buruz ohartarazten dute orain, tenperaturen etengabeko igoeragatik.

Zehazki, Europako itsas komunitateen (zooplanktona, bentosak, ornogabe pelagiko eta demertsalak eta arrainak) epe luzeko joerak eta aldaketak ozeanoaren berotzearekin nola lotzen diren aztertu du ikerketak.

Horretarako, Komunitateen Tenperatura Indizea (CTI) erabili du ikertzaile-taldeak. Adierazle estandarizatu horrek informazio kuantitatiboa ematen du komunitate baten osaerari buruz, eta espezieek berotzeari ur bero edo hotzetarako duten afinitatearen arabera ematen dioten erantzunari buruz.

Analisiek 65 segimendu-programatako lau hamarkada bitarteko denbora-serieak hartu dituzte. Ipar-ekialdeko Atlantikoan, Mediterraneo itsasoan eta Baltikoan 1.817 espezieren datu historikoak bildu dituzte.

Tropikalizazioa y desborealizazioa

Lan zientifikoaren emaitzen arabera, Europako itsaso horietako komunitate eta habitat gehienek ozeanoaren berotzeari erantzun diote bi fenomeno ekologikoren bidez: tropikalizazioa eta desborealizazioa.

“Ur beroko espezieen ugaritasunaren hazkuntza, tropikalizazio izeneko prozesua, Atlantikoan nagusitzen da; aldiz, desborealizazioa, ur hotzetako espezieen ugaritasuna murrizteko prozesua, bereziki nabarmena da erdi-itxitako arroetan, hala nola Mediterraneoan eta Baltikoan, zeinek, gainera, itsasoa berotzeko tasarik azkarrenak jasaten baitituzte”, azaldu du Guillem Chust-ek, AZTI zentro teknologikoko ikertzaile nagusiak.

Adituen arabera, joera horiek, batetik, ingurune irekietan espezieak sakabanatzeko eta kolonizatzeko erraztasun handiagoari erantzuten diote, nahiz eta itsaso erdi-itxietan inbasio-kasuak ere egon. “Adibide nabarmena da Mediterraneoaren ekialdean Indo-Pazifikoko ur beroetako espezieak ugaritu izana, Suezko Kanaletik heldu eta espezie autoktonoekin lehian, sare trofikoak eta itsas ekosistemak aldatuz”, gehitu du Chustek.

Bestalde, desborealizazioak Mediterraneoko eta Baltikoko arroek ozeanoetako tenperatura igotzean duten zaurgarritasuna islatzen du. Oztopo fisikoek konektibitatea mugatzen dute, eta, ondorioz, ur hotzetako espezieen beroketara egokitzeko habitat egokiagoetara migratzeko gaitasuna.

Gutxituz doazen arrain-espezieen artean, Mediterraneoko sardina europarra eta Baltikoko bakailaoa aurkitzen dira, baliabide ekologiko eta komertzial garrantzitsuak direnak. ““Tenperaturak igotzeak kolapsoak eragin ditzake biztanlerian edo desagerpen lokal funtzionalak, eta horrek eragina izan dezake haien menpe dauden arrantza-tokietan eta tokiko ekonomietan. Bereziki, ur gezaren eta itsasoaren (izokina edo aingira) artean migratzen duten espezie diadromoek kalteberak dira klima-aldaketekiko, eragina izaten baitute hainbat bizi-etapatan eta habitatetan”, nabarmendu du AZTIko adituak.

Europako itsas komunitateetako beste biztanle batzuk ere, hala nola koraligenoa eta zooplanktona, itsasoaren tenperaturaren igoera gero eta handiagoaren eraginpean daude, eta horrek eragina du ekosistema horietako biodibertsitatean eta habitataren egituran, bai eta arrainentzako eta beste organismo batzuentzako elikagaien eskuragarritasunean ere.

Itsasoaren berotzeak eta itsas biodibertsitateari lotutako aldaketek zerbitzu ekosistemikoei eta itsas baliabideei ere eragin diezaiekete. Myron Peck ikerketaren egilekideak azpimarratu duenez, “arrantza-tokiei egokitzapenak egin beharko zaizkie, baita arrantza-denboraldiei ere, eta klima-aldaketaren ondorioz ugariagoak izan daitezkeen espezie berrietarantz dibertsifikatu beharko da”.

Gainera, funtsezkoak izango dira datu zientifikoetan oinarritutako kudeaketa eta erregulazio eraginkorrak. Horren barruan sartzen da harrapaketa-kuotak eta harrapaketa-esfortzuak espezie aldakorren populazioetara egokitzea, bai eta espezie eta ekosistema ahulak babesteko kontserbazio-neurriak ezartzea ere.

Nature Communications aldizkarian argitaratu den ikerketaren buru AZTI izan da, eta Europako Batasuneko mundu osoko 39 adituren laguntza izan du, FutureMARES proiektuaren bidez. Proiektu hori NIOZ holandar itsas-ikerketa institutuak koordinatu du.

Aipamena: Chust et al. 2024. Cross-basin and cross-taxa patterns of marine community tropicalization and deborealization in warming European seas. Nature Communications 15:2126. https://doi.org/10.1038/s41467-024-46526-y

Argazkiaren Copyright: peterwirtz2004@yahoo.com