• AZTIk, Euskal Herriko Unibertsitatearekin (EHU), ICM-CSICekin eta Kaiserslautern-Landau Unibertsitate Teknikoarekin (Alemania) batera, estuarioetako sedimentuen lehen katalogo genetikoa argitaratu du Scientific Data aldizkarian.
  • Lanak 108 milioi gene baino gehiago eta ia 500 mikroorganismo-genoma identifikatu ditu, ingurumenaren osasunean eta klima-aldaketan mikroorganismoek duten  funtzioa hobeto ulertzeko bide berriak irekiz.

Pasaia, 2025eko abenduaren 10a. AZTI zentro teknologikoak gidatutako nazioarteko ikerketa-talde batek Euskal kostaldeko estuarioetako sedimentuen lehen katalogo genetikoa osatu du. Baliabide zientifiko paregabe honek begirada zehatza eskaintzen du ekosistema horietan bizi diren mikroorganismoen biodibertsitatera. The Basque Coast Estuarine Sediment Gene Catalogue izeneko lana Scientific Data aldizkari entzutetsuan argitaratu da, Springer Nature taldekoa.

Ikerketa hau estuario sedimentuen habitata genetikoki karakterizatzeko lehen ahalegin sistematikoa da, metagenomika-teknikak erabiliz. Ekimen honek TARA Oceans eta Malaspina bezalako nazioarteko proiektu handien ildoari jarraitzen dio (azken honetan ere AZTIk parte hartu zuen), eta Euskadi ozeanoen genetikaren mapa globalean kokatzen du, klima epelko kostaldeen ingurumen-genomikaren erreferente bihurtuz.

Lan honetan 12 estuariotako 92 sedimentu-lagin aztertu dira, 2013 eta 2020 artean Euskal Autonomia Erkidegoko Ingurumenaren Jarraipen Sarearen baitan bildutakoak. Metagenomika bidez, 108 milioi gene bakar eta 471 mikroorganismo-genoma (kalitate ertain eta handikoak) identifikatu dira —bakterio, arkeo, eukarioto eta birusetatik datozenak.

“Katalogo genetiko honi esker, mikroorganismoek estuarioetako ekosistemen funtzionamendua nola eusten duten eta giza presioen (adibidez, kutsadura edo klima-aldaketa) aurrean nola erantzuten duten azter dezakegu”, azaldu du Ion L. Abad-Recio AZTIko ikertzaileak, lanaren egile nagusiak.

“Horrez gain, aplikazio bioteknologiko berritzaileetarako bidea irekitzen du, esaterako biogarbiketan edo industria-potentzial handiko geneen bilaketan.”

Kostaldeko ekosistemak babesteko eta leheneratzeko tresna estrategikoa

Bere balio zientifikoaz gain, katalogo hau ingurumen-kudeaketarako eta baliabide naturalen erabilera jasangarrirako tresna estrategikoa da. Bildutako informazio genetikoak kutsadurarekin edo kalitate ekologikoaren galerarekin lotutako markatzaileak identifikatzeko aukera emango du, DNA-n oinarritutako ingurumen-zaintza ereduak indartuz eta kostaldearen kontserbazioa eta kudeaketa babestuz.

Era berean, baliabide honek bioprospekzio eta bioteknologia aplikazioetarako oinarri sendoa eskaintzen du, energia urdina, akuikultura edo elikadura-industria bezalako sektoreetan aplikagarriak izan daitezkeen geneak identifikatzeko aukera emanez.

Aplikazio praktiko nagusien artean daude: DNA-n oinarritutako egoera ekologikoaren indizeak garatzea, espezie inbaditzaileak edo patogenoak detektatzeko biozaintza portuarra, dragatze eta isurketa-jardueren kudeaketa, estuarioetako karbono urdinaren jarraipena (MRV: neurtu, jakinarazi eta egiaztatu), eta biogarbiketa zuzendua.

Funtsezko baina gutxi ezagututako ekosistema bat

Estuarioak itsas, ibai eta lurreko inguruneen arteko trantsizio-guneak dira. Bertan elikagaiak birziklatzen dira, kutsatzaileak ezabatzen dira eta karbono organikoa metatzen da, eta, horri esker, funtsezko eginkizuna dute klima-erregulazioan. Hala ere, beren mikroorganismoen biodibertsitatea oraindik ere ia ezezaguna da.

3,35 terabase ingurumen DNA sekuentziazio masiboari esker, katalogo honek bizitza mikroskopikoaren mapa zehatza eskaintzen du. Datu horiek funtzio ekologiko nagusi eta ingurumen-aldaketen adierazle diren geneak identifikatzeko aukera ematen dute, eta zaintza biologiko eta kudeaketa kostalderako sistemak hobetzeko bidea irekitzen dute.

Ezagutzaren zerbitzura dagoen zientzia irekia

Zientzia irekiaren printzipioari jarraituz, ikerketaren emaitza guztiak, sekuentziak, funtzio- eta taxonomia-anotazioak, eta berreraikitako genoma guztiak, erregistro publikoetan (ENA eta BioStudies) jarri dira eskuragarri, komunitate zientifikoak etorkizuneko ikerketetan berrerabili ahal izan ditzan.

“Baliabide hau publikoki eskuragarri egoteak munduko beste kostaldeko ekosistemekin alderaketak egitea ahalbidetuko du eta DNA-n oinarritutako ingurumen-ebaluaziorako tresnak garatzen lagunduko du”, azaldu du Anders Lanzén AZTIko ikertzaile nagusiak eta IKERBASQUEko Research Associate Professor-ak.

Nazioarteko lankidetza-lan baten emaitza

Proiektua AZTI, Euskal Herriko Unibertsitatea (EHU), Rheinland-Pfalz Technische Universität Kaiserslautern-Landau (Alemania), Itsas Zientzien Institutua (ICM-CSIC) eta IKERBASQUE erakundeek garatu dute, Espainiako Gobernuaren, Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) erakundearen eta Horizon Europe programaren babesarekin.

Ekimen honek Euskal Herriaren lidergoa indartzen du ozeanoen ekologia eta ingurumen-genomikaren arloan, eta estuarioetako biodibertsitatearen eta karbono globalaren zikloan duten ekarpenaren inguruko erreferentziazko datuak eskaintzen ditu.

Artikulua:

  • Abad-Recio, I. L., Rubel, V., Filker, S., Garate, L., Stoeck, T., Logares, R., … Lanzén, A. (2025). The Basque Coast Estuarine Sediment Gene Catalogue. Scientific Data, 12, Article 1909. https://doi.org/10.1038/s41597-025-06163-6

Azken berriak

Erlazionatutako berriak